28 September 2005
OPINYON: Kalamidad tan kasil na linawa
SAYAN INDIO
Mario F. Karateka
AGAYLAY sulit ya nalilikna na Estados Unidos natan. Mantotombokan tan makmaksil iran bagyo – “hurricane” so tawag dadman – so ombabasig ed saray partey New Orleans, Mississippi, tan ingen, ed sayay imbeneg a simba labat, pati Texas, saray estados to ya asingger ed “Gulf coast” a tatawagen.
Say sankabalegan, sankakasilan tan sankayamanan a bansa ed mundo singa labatla gakgalaw ed limay natural iran puwersa. Onlan migiyera ed arom a bansa usar toy sankamodernoan iran armas tan bomba balet no basigan manayay panaon so mismon dalin to et singa ogaw ya kapay-kapay tan man-ngesnges ed sakit. Ansakit a tuloy ed imahen na Estados Unidos so nagagawan pakakanengneng na intiron mundo ed dapag na kakapuyan to.
Kuandaray pigaran Pinoy lanti ya wadian manaayam ed baley ya inianakan, no nipaakar ed kalamidad, sanay lay Pinoy. Delap, pool, yegyeg, ibetag na bulkan, bagyo, anggan bombaan, asali lay Pinoy. Nalalampasan ton amin iya. Pati diad eras tan irap ingen, siansian ag naekal so imis tan gayaga ed lupa to.
Saray manaaral ed onian ugaliy Pinoy, ibabagaran singa laba-labay to kono so nasasakitan, samay tatawagen dan masokismo (masochism, ed Ingles) ta lalon mamapakasil iya na karakter to. Kuay arom balet, say sipor ya pananisia tod Dios a Manamalsa (faith) a tan say aralem ya sukat na ilalo to (hope) ya makabangon ed irap so mamapakasil ed tipikal a Pilipino. Ontan met say sipor a ugali ton maelek o magalaw makakatulong ed pakakalingwan tod problema tora – ya no nalilikna bilang iya na sakey ya Yuropano (European) odino Norte Amerikano (North American) et ngalngali tola kaambagel.
Nengneng molay litrato odino saray ipapaway dad telebisyon no ontan ya dela-delap ed pigaran paspasen: Maslak ed saray totoo ya onaarap ed kamera, manimis, manelek tan pakawey-kawey ni ingen – anggan say danom et anggad awak dala, odino say agos na delap ed bakgrawn da et makmaksil. Ikomparam ed saramay abantayan mon kalupaan tan ayos daray Amerikano nen binasigan ira nen Hyurikin Katrina, nagnagba so lupa da tan ameneng-meneng ira tan mangoyangoy so arom.
Duman talaga so Pinoy.
Agmetla pankelawan ingen ta wadtan ya mabata-batar so istoryay Bataan tan Korehidor nen imbeneg a giyera mundial ya istoryay anos, tepel tan sibeg na saray sundalon Pilipino ya akilaban ed saray Hapones anggad kasampotan na biskeg da.
Mabuhay so Pilipinas!
Mario F. Karateka
AGAYLAY sulit ya nalilikna na Estados Unidos natan. Mantotombokan tan makmaksil iran bagyo – “hurricane” so tawag dadman – so ombabasig ed saray partey New Orleans, Mississippi, tan ingen, ed sayay imbeneg a simba labat, pati Texas, saray estados to ya asingger ed “Gulf coast” a tatawagen.
Say sankabalegan, sankakasilan tan sankayamanan a bansa ed mundo singa labatla gakgalaw ed limay natural iran puwersa. Onlan migiyera ed arom a bansa usar toy sankamodernoan iran armas tan bomba balet no basigan manayay panaon so mismon dalin to et singa ogaw ya kapay-kapay tan man-ngesnges ed sakit. Ansakit a tuloy ed imahen na Estados Unidos so nagagawan pakakanengneng na intiron mundo ed dapag na kakapuyan to.
Kuandaray pigaran Pinoy lanti ya wadian manaayam ed baley ya inianakan, no nipaakar ed kalamidad, sanay lay Pinoy. Delap, pool, yegyeg, ibetag na bulkan, bagyo, anggan bombaan, asali lay Pinoy. Nalalampasan ton amin iya. Pati diad eras tan irap ingen, siansian ag naekal so imis tan gayaga ed lupa to.
Saray manaaral ed onian ugaliy Pinoy, ibabagaran singa laba-labay to kono so nasasakitan, samay tatawagen dan masokismo (masochism, ed Ingles) ta lalon mamapakasil iya na karakter to. Kuay arom balet, say sipor ya pananisia tod Dios a Manamalsa (faith) a tan say aralem ya sukat na ilalo to (hope) ya makabangon ed irap so mamapakasil ed tipikal a Pilipino. Ontan met say sipor a ugali ton maelek o magalaw makakatulong ed pakakalingwan tod problema tora – ya no nalilikna bilang iya na sakey ya Yuropano (European) odino Norte Amerikano (North American) et ngalngali tola kaambagel.
Nengneng molay litrato odino saray ipapaway dad telebisyon no ontan ya dela-delap ed pigaran paspasen: Maslak ed saray totoo ya onaarap ed kamera, manimis, manelek tan pakawey-kawey ni ingen – anggan say danom et anggad awak dala, odino say agos na delap ed bakgrawn da et makmaksil. Ikomparam ed saramay abantayan mon kalupaan tan ayos daray Amerikano nen binasigan ira nen Hyurikin Katrina, nagnagba so lupa da tan ameneng-meneng ira tan mangoyangoy so arom.
Duman talaga so Pinoy.
Agmetla pankelawan ingen ta wadtan ya mabata-batar so istoryay Bataan tan Korehidor nen imbeneg a giyera mundial ya istoryay anos, tepel tan sibeg na saray sundalon Pilipino ya akilaban ed saray Hapones anggad kasampotan na biskeg da.
Mabuhay so Pilipinas!
